#Axit Kiến Là Gì? Cấu Tạo Và Tính Chất Của Axit Kiến

Trong thế giới hóa học đầy thú vị, axit kiến (hay còn gọi là axit fomic) là một hợp chất hữu cơ đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Từ ứng dụng trong nông nghiệp đến vai trò trong công nghiệp dệt nhuộm, axit kiến mang đến những giải pháp hiệu quả và thiết thực. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và chi tiết về axit kiến, từ cấu tạo, tính chất đến những ứng dụng thực tiễn quan trọng của nó. Chúng tôi hi vọng rằng, với những thông tin được trình bày một cách dễ hiểu và khoa học, bạn sẽ có thêm kiến thức hữu ích về loại hóa chất này. Hãy cùng Hóa chất Đắc Khang khám phá những điều thú vị về axit kiến nhé!

1. Axit kiến là gì?

Axit kiến có tên gọi quốc tế là Formic acid

Axit kiến, còn được biết đến với tên gọi quốc tế là Formic acid và tên gọi khác là axit fomic, là một hợp chất hữu cơ đơn giản nhất thuộc dãy axit cacboxylic. Công thức hóa học của axit kiến là HCOOH hoặc CH2O2. Tên gọi "axit kiến" xuất phát từ việc nó được tìm thấy lần đầu tiên trong loài kiến (cụ thể là trong nọc độc của kiến đỏ).

Axit fomic là một chất lỏng không màu, có mùi hăng đặc trưng và có thể hòa tan trong nước, ethanol, và nhiều dung môi hữu cơ khác. Axit kiến là một axit yếu, nhưng nó vẫn có khả năng ăn mòn và gây kích ứng da.

Để dễ hình dung hơn, bạn có thể xem axit kiến như "người anh em" đơn giản nhất của các axit hữu cơ khác như axit axetic (có trong giấm ăn) hay axit citric (có trong các loại quả họ cam quýt). Tuy nhiên, axit kiến lại sở hữu những đặc tính và ứng dụng riêng biệt, làm nên sự khác biệt và tầm quan trọng của nó trong nhiều ngành công nghiệp và lĩnh vực khác nhau.

Xem thêm: Formic Acid - Acid Methanoic - HCOOH 85%, Trung Quốc, 35kg/Can

2. Cấu tạo của axit kiến

Cấu tạo của axit kiến

Để hiểu rõ hơn về axit kiến, chúng ta cần đi sâu vào cấu trúc phân tử của nó. Như đã đề cập ở trên, công thức hóa học của axit kiến là HCOOH. Điều này có nghĩa là mỗi phân tử axit kiến bao gồm:

• Một nguyên tử carbon (C) ở trung tâm.
• Hai nguyên tử oxy (O), trong đó một nguyên tử liên kết với carbon bằng liên kết đôi (C=O) tạo thành nhóm carbonyl, và một nguyên tử liên kết với carbon bằng liên kết đơn (C-O) và đồng thời liên kết với một nguyên tử hydro (O-H) tạo thành nhóm hydroxyl. Nhóm -COOH này chính là nhóm chức đặc trưng của các axit cacboxylic.
• Hai nguyên tử hydro (H), một nguyên tử liên kết trực tiếp với carbon (C-H) và một nguyên tử liên kết với oxy (O-H) như đã nói ở trên.

Cấu trúc này tạo nên một phân tử phẳng, với các liên kết cộng hóa trị phân cực. Sự phân cực này là nguyên nhân chính tạo nên tính axit của axit kiến.

3. Tính chất của axit kiến

Axit kiến là chất lỏng không màu

Axit kiến là một hợp chất hóa học độc đáo với những tính chất vật lý và hóa học đặc trưng. Việc nắm vững những tính chất này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách axit kiến tương tác với các chất khác và ứng dụng nó một cách hiệu quả trong thực tế.

3.1 Tính chất vật lý

• Trạng thái: Chất lỏng không màu
• Mùi: Mùi hăng, cay xộc
• Khối lượng mol: 46.03 g/mol
• Tỷ trọng: 1.22 g/cm³
• Điểm nóng chảy: 8.4 °C (281.5 K; 47.1 °F)
• Điểm sôi: 100.8 °C (373.9 K; 213.4 °F)
• Độ hòa tan: Tan hoàn toàn trong nước, ether, acetone, ethyl alcohol
• Độ nhớt: 1.56 cP (ở 20 °C)

Ví dụ:

Bạn có thể hình dung axit kiến giống như một loại nước có mùi rất mạnh và đặc biệt. Nếu bạn vô tình ngửi phải, bạn sẽ cảm thấy cay xộc lên mũi, tương tự như khi bạn ngửi phải giấm ăn đậm đặc (axit axetic).

3.2 Tính chất hóa học

Tính axit: 

Axit kiến là một axit yếu, mạnh hơn axit axetic nhưng yếu hơn axit clohydric. Nó có khả năng tác dụng với bazơ, oxit bazơ, kim loại hoạt động để tạo thành muối và nước.

Ví dụ:

• HCOOH + NaOH → HCOONa + H2O (Phản ứng với natri hydroxit tạo thành natri format và nước)
• HCOOH + Na → HCOONa + 1/2 H2 (Phản ứng với natri tạo thành natri format và khí hydro)

Tính khử: 

Axit kiến có tính khử mạnh, có thể khử các chất oxy hóa như thuốc tím (KMnO4), bạc oxit (Ag2O).

Ví dụ:

• 5 HCOOH + 2 KMnO4 + 3 H2SO4 → K2SO4 + 2 MnSO4 + 10 CO2 + 8 H2O (Khử thuốc tím làm mất màu dung dịch)
• HCOOH + Ag2O → 2 Ag + H2O + CO2 (Phản ứng tráng bạc)

Phản ứng este hóa: 

Axit kiến tác dụng với ancol tạo thành este.

Ví dụ: HCOOH + CH3OH → HCOOCH3 + H2O (Phản ứng với metanol tạo thành metyl fomat)

Phản ứng phân hủy: 

Khi đun nóng có xúc tác, axit kiến có thể bị phân hủy thành CO và H2O hoặc H2 và CO2.

Ví dụ:

• HCOOH → CO + H2O (Xúc tác H2SO4 đặc, nhiệt độ)
• HCOOH → H2 + CO2 (Xúc tác ZnO, nhiệt độ)

4. Ứng dụng của axit kiến trong thực tiễn

Axit kiến bảo quản thức ăn chăn nuôi

Axit kiến, với những tính chất hóa học đặc biệt, đã trở thành một hóa chất quan trọng và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống và sản xuất.

4.1 Trong nông nghiệp axit kiến được ứng dụng như thế nào?

Trong lĩnh vực nông nghiệp, axit kiến đóng vai trò quan trọng trong việc:

• Bảo quản thức ăn chăn nuôi: Axit kiến được sử dụng như một chất bảo quản thức ăn gia súc, gia cầm, đặc biệt là thức ăn ủ chua (silage). Nó giúp ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây hại, nấm mốc, kéo dài thời gian bảo quản và giữ nguyên giá trị dinh dưỡng của thức ăn.
• Kiểm soát dịch bệnh trong nuôi trồng: Axit kiến có khả năng tiêu diệt một số loại vi khuẩn, nấm gây bệnh cho cây trồng. Nó được sử dụng để khử trùng đất, phòng ngừa các bệnh như thối rễ, héo úa.
• Điều trị bệnh cho vật nuôi: Axit kiến được sử dụng trong thú y để điều trị một số bệnh ngoài da cho vật nuôi, như bệnh ghẻ, nấm da.
• Sản xuất thuốc trừ sâu sinh học: Axit kiến là một thành phần trong một số loại thuốc trừ sâu sinh học, có tác dụng xua đuổi hoặc tiêu diệt côn trùng gây hại.

4.2 Ứng dụng của axit kiến trong công nghiệp

Trong lĩnh vực công nghiệp, axit kiến có nhiều ứng dụng quan trọng, bao gồm:

• Công nghiệp dệt nhuộm: Axit kiến được sử dụng làm chất cầm màu trong quá trình nhuộm vải, giúp màu sắc bám dính tốt hơn và bền màu hơn.
• Công nghiệp da: Axit kiến được sử dụng trong quá trình thuộc da, giúp làm mềm da và tăng độ bền của da.
• Sản xuất cao su: Axit kiến được sử dụng làm chất đông tụ trong sản xuất cao su tự nhiên.
• Công nghiệp hóa chất: Axit kiến là nguyên liệu để sản xuất nhiều loại hóa chất khác, như muối format, este format, và các hợp chất hữu cơ khác.
• Sản xuất chất tẩy rửa: Axit kiến được sử dụng trong một số loại chất tẩy rửa, giúp loại bỏ các vết bẩn cứng đầu.
• Trong phòng thí nghiệm: Axit kiến được sử dụng làm thuốc thử trong các phản ứng hóa học và phân tích.

5. Những lưu ý khi sử dụng axit kiến

Những lưu ý khi sử dụng axit kiến

Axit kiến là một hóa chất có tính ăn mòn và có thể gây nguy hiểm nếu không được sử dụng đúng cách. Vì vậy, việc tuân thủ các biện pháp an toàn là vô cùng quan trọng.

5.1 Đeo đồ bảo hộ

Khi tiếp xúc với axit kiến, cần đeo đầy đủ đồ bảo hộ, bao gồm:

• Kính bảo hộ: Để bảo vệ mắt khỏi bị bắn hóa chất.
• Găng tay hóa chất: Để bảo vệ da tay khỏi bị ăn mòn.
• Áo bảo hộ: Để bảo vệ quần áo và da khỏi bị dính hóa chất.
• Khẩu trang: Để tránh hít phải hơi axit kiến.

5.2 Thông gió tốt

Làm việc trong môi trường thông thoáng để tránh tích tụ hơi axit kiến. Nếu làm việc trong không gian kín, cần có hệ thống thông gió.

5.3 Tránh tiếp xúc trực tiếp

Không để axit kiến tiếp xúc trực tiếp với da, mắt, hoặc quần áo. Nếu bị dính hóa chất, cần rửa ngay lập tức bằng nhiều nước sạch.

5.4 Pha loãng đúng cách

Khi cần pha loãng axit kiến, luôn đổ từ từ axit vào nước, không đổ ngược lại. Việc này giúp tránh tình trạng bắn hóa chất do nhiệt sinh ra trong quá trình pha loãng.

5.5 Bảo quản cẩn thận

• Axit kiến cần được bảo quản trong thùng chứa chuyên dụng, kín đáo, làm bằng vật liệu chịu được axit (ví dụ: nhựa HDPE).
• Để axit kiến ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và nhiệt độ cao.
• Để axit kiến xa tầm tay trẻ em và vật nuôi.
• Không bảo quản axit kiến chung với các chất dễ cháy, chất oxy hóa mạnh, hoặc các hóa chất không tương thích khác.

5.6 Xử lý sự cố

• Nếu axit kiến bị đổ ra ngoài, cần nhanh chóng thu gom bằng vật liệu thấm hút (ví dụ: cát, đất).
• Không dùng nước để rửa axit kiến bị đổ, vì có thể làm lan rộng khu vực bị ô nhiễm.
• Sau khi thu gom, cần xử lý vật liệu thấm hút theo quy định về chất thải nguy hại.

Trước khi sử dụng axit kiến, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và tuân thủ theo các khuyến cáo của nhà sản xuất.

5.7 Cảnh báo

Axit kiến có thể gây bỏng nặng cho da và mắt. Hít phải hơi axit kiến có thể gây kích ứng đường hô hấp. Nuốt phải axit kiến có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho hệ tiêu hóa, thậm chí tử vong.

5.8 Sơ cứu

• Khi bị dính vào da: Rửa ngay lập tức bằng nhiều nước sạch trong ít nhất 15 phút. Cởi bỏ quần áo bị dính hóa chất. Tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
• Khi bị dính vào mắt: Rửa ngay lập tức bằng nhiều nước sạch trong ít nhất 15 phút, giữ mí mắt mở. Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.
• Khi hít phải: Đưa nạn nhân ra nơi thoáng khí. Nếu nạn nhân khó thở, cho thở oxy. Tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
• Khi nuốt phải: Không gây nôn. Cho nạn nhân uống nhiều nước hoặc sữa. Tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Tóm lại, axit kiến là một hợp chất hóa học đa năng với nhiều ứng dụng quan trọng trong các lĩnh vực khác nhau, từ nông nghiệp đến công nghiệp. Với những tính chất đặc biệt, axit kiến đóng góp không nhỏ vào việc nâng cao hiệu quả sản xuất và cải thiện chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, việc sử dụng axit kiến đòi hỏi sự cẩn trọng và tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp an toàn để đảm bảo an toàn cho người sử dụng và môi trường.

Nếu quý khách hàng đang tìm kiếm một nguồn cung cấp axit kiến uy tín, chất lượng, và giá cả cạnh tranh, hãy liên hệ ngay với Hóa chất Đắc Khang! Chúng tôi cam kết cung cấp sản phẩm axit kiến chất lượng cao, đáp ứng mọi nhu cầu của quý khách hàng.

Liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để được tư vấn và báo giá tốt nhất!

• Công ty Cổ phần Hóa chất Đắc Khang
• Địa chỉ văn phòng: 482/10/28A1 Nơ Trang Long, P.13, Q.Bình Thạnh, Tp.HCM
• Địa chỉ kho hàng: 97 Đường Suối Lội, Xã Phước Vĩnh An, Huyện Củ Chi, TP. Hồ Chí Minh
• Hotline/ Zalo: 0983 111 490
• Website: https://hoachatdackhang.com/
• Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100087408292350
• Email: hien.hd@dackhang.com